18 – 22 września na sienkiewiczowskiej Laudzie obchodzono setną rocznicę śmierci noblisty Henryka Sienkiewicza. Pomysłodawcą, inicjatorem i organizatorem całej imprezy był dr Jan Skłodowski z Warszawy.
W poniedziałek, w Wodoktach, uroczystości rozpoczęto Mszą Św za duszę ś.p. Henryka Sienkiewicza. Msza Św. była koncelebrowana w językach polskim i litewskim, przez biskupa szawelskiego Eugenijusa Bartulisa, proboszcza parafii Wodokty ks. Remigijusa Jurevičiusa, kapłanów z Polski – ks. kan. Stanisława Dragułę z Wrocławia i ks. kan. Stanisława Staręgę, proboszcza parafii w Okrzei (parafia miejsca urodzenia Henryka Sienkiewicza) i księży z okolic. Po Mszy Św., na ścianie kościoła, odsłonięto i poświęcono tablicę upamiętniającą Henryka Sienkiewicza (z inskrypcją w dwóch językach), złożono wiązanki kwiatów.
Uroczystości odbyły się z udziałem przedstawicieli miejscowych władz, przyjezdnych gości, młodzieży szkolnej i mieszkańców Wodoktów. Przy pomniku Witolda Wielkiego wystąpiła miejscowa orkiestra dęta, złożono wiązanki kwiatów. Po odwiedzeniu cmentarza przykościelnego w Wodoktach, odbyła się inauguracja parku przyjaźni litewsko-polskiej. Park odnoszący się do pamięci Henryka Sienkiewicza, zbliżającego się 100-lecia niepodległości Litwy oraz pamięci tamtejszego proboszcza Antanasa Valantinasa. Przedstawiciele władz miejscowych i gości posadzili 100 dębów (10 przywieziono z Polski).
Po południu, w Domu Kultury w Wodoktach, odbyło się otwarcie konferencji historyczno-literackiej. Wystąpili przedstawiciele miejscowych władz i organizatorzy, ogłoszono Rok Sienkiewiczowski na Laudzie. Ze strony polskiej padła propozycja nadania bibliotece w Wodoktach imienia Henryka Sienkiewicza w 130 rocznicę wydania powieści „Potop” (tłumaczonej na litewski w okresie międzywojennym). Otwarto stanowisko „Sienkiewiczowskiej Poczty Rocznicowej” – uczestnicy imprezy otrzymali koperty listowe z okolicznościowym stemplem Poczty.
Podczas spotkania powitalnego i przy pomniku Witolda Wielkiego w Wodoktach zostały odegrane trzy hymny: Polski, Litwy i Unii Europejskiej. Podczas uroczystości były wystawione trzy flagi: Litwy, Polski i Unii Europejskiej.
Podczas wieczornego spotkania poetyckiego w Szczedobrowie miejscowi poeci, Mariusz Olbromski i Irena Duchowska czytali swoje wiersze. Głośnymi brawami nagradzano koncerty fortepianowe – recitale Andrzeja Pileckiego z Wilna, utwory m.in. Ogińskich, Chopina, Moniuszki.
Miłym był spacer po miasteczku Szczedrobowo, zwiedzano kościół, cmentarz – ślady przeszłości obojga narodów. Objazd historyczny szlakiem Sienkiewiczowskim po Laudzie (Pacunele, Mitruny, Podbrzezie-Muzeum Powstania Styczniowego, Krakinów, Rady, Upita, Burbiszki) prowadziŁ historyk Petras Juknevicius. Na zakończenie imprezy odbył się wieczór pożegnalny gości z Polski z partnerami ze strony litewskiej.
Henryk Sienkiewicz miał silne więzi z Litwą – nie tylko ze względu na swoje pochodzenie z rodu litewskich Tatarów, pseudonim „Litwos” i pobyty u rodziny żony w Bystrampolu. Lauda, Wodokty, Pacunele – te nazwy zaistniały w literaturze właśnie dzięki niemu. Wodokty to obecnie nieduża wieś. W „Potopie” Henryk Sienkiewicz umieścił tam siedzibę dworu Oleńki Billewiczówny. To właśnie w Wodoktach Oleńka poznała Andrzeja Kmicica, chorążego orszańskiego, przeznaczonego jej testamentem dziadka Herakliusza Billewicza na męża. Tu narodziło się między nimi uczucie.
W tym roku przypada 170-ta rocznica urodzin Henryka Sienkiewicza, 100-na rocznica jego śmierci i 130-ta rocznica napisania powieści „Potop”. Miejsca, gdzie toczy się akcja Sienkiewiczowskiego „Potopu” od dawna przyciągają turystów, badaczy literatury oraz dziennikarzy z Polski, jednak po raz pierwszy odbyła się międzynarodowa impreza przedstawicieli świata kultury.
Współorganizatorzy:
FUNDACJA „POMOC POLAKOM NA WSCHODZIE”, Warszawa Prezes Zarządu: Mikołaj Falkowski
SEJNEŃSKIE TOWARZYSTWO OPIEKI NAD ZABYTKAMI, Sejny Prezes Zarządu: Robert Klucznik
Instytucje wspierające:
Ministerstwo Kultury I Dziedzictwa Narodowego RP – Minister prof. dr hab. Piotr Gliński
Muzeum Narodowe w Kielcach – Dyrektor dr hab. Robert Kotowski
ze strony litewskiej:
WŁADZE REJONU RADVILIŠKIS (RADZIWILISZKI) Mer rejonu Radviliškis: Antanas Čepononis i wicemer: Kazimieras Augulis
WŁADZE GMINY SIDABRAVAS (SZCZEDROBOWO) Wójt gminy Sidabravas: Vidmantas Blužas
Patronat honorowy: Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Stanisław Karczewski
Patronat naukowy: Instytut Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor prof. dr hab. Ewa Paczoska
Patronat medialny: BUNT Młodych Duchem (dwumiesięcznik), red. nacz. Zbigniew T. Wierzbicki, Warszawa
SPOTKANIA Z ZABYTKAMI (dwumiesięcznik), red. nacz. Wojciech Przybyszewski, Warszawa
ZNAD WILII (kwartalnik), red. nacz. Romuald Mieczkowski, Wilno
Referaty: Agnieszka Kowalska-Lasek, dyr. Muzeum Henryka Sienkiewicza, Oblęgorek – „Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku”; Maciej Cybulski, dyr. Muzeum Henryka Sienkiewicza, Wola Okrzejska – „Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej”; Dr Adrianna Adamek-Świechowska, historyk literatury, Wola Okrzejska – „Sienkiewiczowskie teatrum laudańskich zaścianków”; Prof. dr hab. Jarosław Komorowski, Instytut Sztuki PAN, Warszawa, badacz Kresów – „Pieśń o ziemi naszej, czyli Henryka Sienkiewicza mapy Rzeczypospolitej”; Dr Katarzyna Buczek , Wydział Pedagogiczny UW, Warszawa – „Pieczeń z suhaka i suszone wiśnie, czyli „Trylogia” od kuchni”; Referat litewski – „Ksiądz Antanas Valantinas”; Dr Jan Musiał, Wyższa Wschodnioeuropejska Szkoła w Przemyślu – „Metaliterackie racje w sporze o historyczność powieści Henryka Sienkiewicza”; Dr Dawid Osiński, Instytut Polonistyki UW , Warszawa – „Kobiety i mężczyźni, kobiecość i męskość w twórczości Henryka Sienkiewicza”; Mgr Damian Makuch, Instytut Polonistyki UW, Warszawa – „Dylematy Sienkiewicza-podróżnika”; Dr Stanisław Zawodnik, Stowarzyszenie Polskie, Genewa – „Henryk Sienkiewicz w Szwajcarii”; Mariusz Olbromski , dyr. Muzeum J.i A. Iwaszkiewiczów w Stawisku k. Warszawy – „Szlakiem Henryka Sienkiewicza na Ukrainie”.
